“Yeni Osmanlıcılığın ‘AKP’nin duygu yüklü bir fotoğrafı’nda baş köşede oturmasının tarihini ve dinamiklerini tartışırken Nagehan Tokdoğan bir perspektif genişlemesi sağlıyor: Hikâyenin duygulanımsal boyutunu gösteriyor bize.
Bu boyutun seçmenin manipülasyonundan ibaret olmadığını, ‘fakir ama gururlu genç’ hikâyesinin neden ve nasıl tuttuğunu görüyoruz. Mağduriyetin zafere dönüştüğü kritik anlara, mağduriyet hikâyesinin iktidar hikâyesine evrilmesine dikkat kesiliyoruz.” Aksu Bora
Osmanlı’nın “esas” kimlik olarak inşasına dönük çok yönlü bir seferberlik süregidiyor: Kamusal mekânların düzenlenmesinde Osmanlı’yı ihyâ gayreti; “tarih” deyince sadece Osmanlı’nın konuşulması; araba camlarında, yüzüklerde Osmanlı tuğraları; dükkânlarda “Osmanlı”lı isimlendirmeler…
Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarı, Yeni Osmanlıcılığı, yeni bir millî kimliğin ve halet-i ruhiyenin inşasına harç yapı. Gerçek bir Osmanlı geçmişiyle bağ kurmaktan öte, bugünün dertlerine ve arzularına hitap eden bir duygular harekâtı bu: Hem Batı’ya, Cumhuriyet elitlerine yönelen hem de her türden aşağılanmanın biriktirdiği hınç; güç fantezileri ve bunların güdümünde bir nostalji…
Recep Tayyip Erdoğan’ın liderlik karizması, Yeni Osmanlıcı hissiyattan ve onun güçlü imgesi olarak II. Abdülhamid’den “enerji” alıyor. Kitap, 15 Temmuz’un “işlenme” biçimini de Yeni Osmanlıcı anlatıyı ve milli narsisizmi takviye eden bir tecrübe olarak inceliyor.
Nagehan Tokdoğan’ın çalışması, sahici bir anlama tutkusunu okuruna da aktaran çok yönlü sosyal bilimsel bakışın heyecan verici bir örneği.
Özet
Yazar AKP’nin kitlelerde neden karşılık bulduğu sorusunun derinliksiz, bilimsel olmaktan uzak yanıtlarını yetersiz bulup siyaset ve duygular üzerinden AKP’yi okumaya çalışıyor. Akp iktidara geldiği günden beri, aslında Adnan Menderes’le önü açılan Yeni Osmanlıcılık fikrine dört elle sarılıyor.
Cumhuriyetin kurulmasıyla beraber kenara itildiğini, horlandığını düşünen kitleler, AKP’nin Yeni Osmanlıcılık siyasetiyle nostaljik olarak geçmiş güzel günleri hatırlıyor. İktidara ortak oluyor. Batı karşısında sürekli kaybeden, bir taraftan Batı’dan nefret edip bir taraftan da Batı’ya imrenen kitle, AKP’nin yaratmaya çalıştığı, Osmanlı’nın tekrar kurulduğu rüyasıyla narsisttik yaralarını iyileştiriyor.
Erdoğan’ın 2009’daki Davos çıkışı, sürekli mazlum, kaybeden, itilen kitlede bir zafer hissi uyandırıyor. Dünyaya kafa tutuyor. AKP’nin rövanşist yaklaştığı cumhuriyet ve batı mevzusunda kayıplarının telafisini defalarca almış olmasın rağmen bir türlü eksilmeyen hıncının ontolojik bir hınca dönüştüğü, yazarın bence en değerli tespiti.
Biz bu hıncı Gezi’de, 1 Mayıs’ta, KHK’larda gördük görüyoruz. 15 Temmuz ve sonrasındaki olaganüstü hal ve KHK’lar AKP’yi kendi içine kapalı bir parti haline getiriyor.