Ağaoğlu’nun Ölmeye Yatmak adlı romanı, kadının cins kimliğini, bireyselliğini el yordamıyla araması, sorgulamasını ifade eder. Cumhuriyet kadın aydınının özgürlük ve dişilik arasındaki çıkmazını, bu romanındaki kadın tiplemesi, Aysel çok iyi bir şekilde betimler.
“İnsan krepon kağıdından kanatlar takınca kelebek olduğuna inanır. Koyun postunda koyun, kurt postunda kurt […] Ülkü de giydirilebilir üstünüze ve Etlik tepeleri dağ gözükür gözünüze.”
Ölmeye Yatmak romanı biçim açısından da ilginç. Çok geniş bir dönemi anlatmak isteyen romancı, Aysel’in ruh dünyasının yanı sıra toplumsal olayları, Aysel’i Doçent Aysel haline getiren koşulları yarı belgesel bir tarzla eserine katmış.
Ölmeye Yatmak (Dar Zamanlar 1) Özeti
İkinci Dünya Savaşı yılları ilk gençliğine rast gelen akademisyen bir kadının, artık ölmeye karar verdiğinde beliren hayatını, tercihlerini sorgulama sürecinden yakın geçmişle birlikte uzak geçmişe (çocukluk, ilk gençlik) de uzanıyor.
Cumhuriyetin ilk günleri. yeni kurulmuş,toplumsal sefalet ve cehaletle mücadele ediyor,rejim aleyhtarları her yerde çığırtkanlık yapmayı sürdürüyor,bir kız çocuğu,batakta açan nadide bir çiçek gibi,ailesinin bütün tepkilerine rağmen yurt dışına eğitim almaya gidiyor.
Dar Zamanlar Üçlemesinin ilk kitabı: Ölmeye Yatmak! Kitabı okumadan ikinci ve üçüncü kitabı okumanızı önermem. Belirli bir sıra üzerinden cumhuriyet panoraması ve alt üst olmuş toplum yapısının altı çiziliyor!
Kitabın konusuna gelirsek, Ölümü bekleyen Aysel otel odasında geçirdiği bir buçuk saatlik süreçte iç hesaplaşmaya gidiyor, ilk önce kendini daha sonra toplumu sorguluyor. Kendiyle ve toplumla hesaplaşmaya giden Aysel bizi yaklaşık 30 yıl süren bir döneme götürüyor.
Ankara’da bir okul müsameresi ile başlayan bu süreç, Aysel’in ve ilkokul arkadaşlarının, ailesinin, çevresinin 1938-1968 yılları arasında toplumsal olaylar ekseninde yaşadıklarını anlatıyor.
Ölmeye Yatmak, Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinin bir portresini çiziyor. Atatürk’ün ölümünden sonra Türkiye’nin yaşadığı buhranları, İkinci Dünya Savaşının getirmiş olduğu ağır ekonomik koşulları, Çok partili hayata geçişteki sancılı süreci ve 27 Mayıs İhtilali gibi olayları yarı gerçek bir belgesel tadında bazı yerlerde taşlamalar ile okuyucuya aktarıyor.