Huxley, yarı bilimkurgu yarı fütürist olarak nitelendirilebilecek Cesur Yeni Dünya romanından sonra, 1948 yılında, yine bilimkurgu ve fütürist unsurlar içeren, Maymun ve Öz adlı kısa romanını yazmıştır. Maymun ve Öz, sahne ayrıntılarını da içinde barındıran kısa bir senaryo metni içinde, din felsefesi ve teoloji konularını irdelemektedir. Huxley, metnin neredeyse monologa dönüşen ritmi içinde, kusursuz bir kurgu yaratmayı başarıyor.
Teolojik ve sosyolojik açıdan bir hiciv olarak da okunabilecek olan Maymun ve Öz, gelecekte kurgulanmıştır. III.Dünya Savaşı, dünyanın hemen her tarafını yıkıma uğratmış ve radyasyona boğmuştur. Yıkımdan etkilenmeyen Yeni Zelanda’lı bir grup bilim adamı, son durumu incelemek üzere California’ya bir ineceleme gezisi düzenlerler. Bu bilim adamlarından biri olan botanikçi Dr. Poole o bölgede yaşayan insanlar tarafından tutsak alınır. Bu insanlar, insanlık tarihinin yıkımlarla ve kötülükle dolu genel seyri doğrultusunda, kötülüğü ve Şeytan’ı yücelten yeni bir inanç sistemi kurmuşlardır.
Huxley’nin, kısa bir senaryo biçimi içinde anlattığı öyküde, Dr. Poole, bu yeni topluluğun bir üyesi olan ve sevgi ile tekeşlilik gibi eski değerleri savunan Loola adlı kadınla kaçtığında, kurgunun yeni bir boyut kazandığı görülür. Huxley bu kısa romanında, genel temaları olan gelişim, teknoloji ve insanlığın genel seyri gibi odak noktalarına kendi penceresinden bir bakış ve değerlendirme sunuyor.
“Fikirlerin romancısı” Aldous Huxley, 20. yüzyılın en önemli distopya yazarlarından biri. Cesur Yeni Dünya ve Ada’yla birlikte yazarın üç vizyoner klasiğinden biri sayılan Maymun ve Öz ise bunların içinde en karanlık olanı. Senaryo formunun kullanıldığı bu kitap, yazarın kurgunun yanında biçimde de yaratıcılığını gösterdiği deneysel bir roman.
Hollywood’da sıradan bir gün. Kahramanlarımız kenara atılmış senaryolardan birinin cazibesine kapılır ve biz de kendimizi bu senaryoyu okurken buluruz. “Maymun ve Öz” başlıklı bu tuhaf metinde anlatılanlara göre, Üçüncü Dünya Savaşı neredeyse tüm dünyayı yıkıma uğratmış, nükleer ve kimyasal silahlar uygarlığın sonunu getirmiştir.
Yıkımdan etkilenmeyen bir grup bilim insanı, Kaliforniya’ya bir inceleme gezisi düzenler. Bu kişilerden biri olan Dr. Poole o bölgede yaşayanlar tarafından tutsak alınır. Bu insanlar, Şeytan’ı yücelten yeni bir inanç sistemi kurmuşlardır. Dr. Poole, Şeytan’ın ve kötülüğün nasıl bir hâkimiyet kurduğunu öğrendikten sonra, artık oradan uzaklaşması gerektiğini anlar.
Uygarlığın teknolojik ilerlemesi nereye varacak? Savaşlar ve nükleer silahlanma dünyayı nereye götürecek? İnsan, kime ya da neye doğru evrilecek?
Maymun ve Öz, Şeytan’ın boynuzları tarafından çizilen bir din, etik ve evrim üçgeni.