Kafka Şato`da, tıpkı Dava`da da olduğu gibi şeffaflıktan yoksun, işlemeyen kurumlarla, otorite ve bürokrasiyi hicveder. Esrarengiz bir kont, ona ait bir şato; diktatörce eğilimler gösteren, hiyerarşi içindeki çok sayıda bürokrat… Roman, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu`nun modern ulus devletlere ayrışmasının ertesinde yazıldığından, Kafka geleneksel otoritenin nasıl bir düzene evrileceğini sorguluyor olsa gerektir. Okur, romanın muammalarını çözmek için her türlü karmaşa, ikilem ve belirsizlik arasından yolunu bulmaya çalışacağı “aktif” bir okumaya davetlidir.
Franz Kafka Şato
Şato, Franz Kafka’nın ölümünden sonra yayınlanan üç kitabından bir tanesidir. Bu kitabında Kafka, “öteki” kavramını farklı yönlerden ele almıştır. Kitabın ana karakteri K., yeryazımcı göreviyle atandığı köyde yabancı ve öteki sıfatıyla yer almakta, yazar “öteki” nin nasıl hissettiğini şahsın kendi ağzından anlatmaktadır.
Kafka aynı zamanda kitabında ulaşılmaz devlet yapısını da işlemiştir. Ana karakter K.’nın tüm uğraşlarına rağmen ne köyün yönetim birimi şatoya, ne de şatoyu temsil eden herhangi birine ulaşamamıştır. Bununla beraber, K.’ nın köye yeryazımcı olarak atanmasına rağmen görevinin ne olduğu hakkında hiçbir fikrinin olmaması da bir eleştiri niteliğindedir. Şato, ilk bakışta görülemeyecek çok incelikli ayrıntılara sahip bir kitap. Çok fazla ayrıntı olduğundan kitabın tamamı okunmadan tam anlamıyla anlaşılabilmesi pek mümkün olmasa da, anlatılan hikaye genel olarak şöyle:
Kitabın ana karakteri K., bir köye yeryazımcı olarak atanır. Başta köylüler onun yeryazımcı olduğuna inanmasa da, bir şato görevlisinin yardımcısının şatoyu aramasıyla yeryazımcı olduğu anlaşılır. Bir hana yerleşir, fakat köylüler yabancılara karşı pek misafirperver değildir. Görevi hakkında bilgi almak için şatoya gitmek istediğinden köylülere şatonun yolunu sorar, şatonun yolunu tarif etseler bile kimse onu şatoya götürmeye yanaşmamaktadır.
Akşama doğru Arthur ve Jeremias adında iki genç çıkagelir. K.’ya onun asistanları olduklarını söylerler. K. onları daha önce hiç görmemiş olsa da, sorgulamadan onları hizmetinde çalıştırmayı kabul eder.
Ertesi sabah, Barnabas adında bir ulak K.’ya Klamm adında bir şato beyinden gelen bir mektup getirir. Mektup, K.’nın görevleri hakkındadır. K. Barnabas’tan kendisini şatoya götürmesini ister, birlikte yola çıkarlar fakat Barnabas onu şatoya değil kendi evine götürür. Barnabas’ın ailesiyle tanışan ve biraz tuhaf bulan K., farklı bir hana kalmak üzere gider. Handa beylerden başka kimsenin kalamayacağını öğrenen K., en azından meyhaneye uğrar. Orada çalışan kız Freida’yla tanışır ve ona aşık olur. Freida ise sabah kendine mektup gönderen şato beyi Klamm’ ın metresidir. K., Klamm ile konuşabilmek için Freida’dan yararlanmaya çalışır, fakat bir türlü beceremez. İlerleyen zamanda ise Freida ile nişanlanırlar.
Bir gün K. hala görevi hakkında bir şey bilmediğinden köyün muhtarına gider. Muhtar köyde yeryazımcıya ihtiyaç olmadığını söyler. Bunun üzerine K. Klamm’dan gelen mektubu çıkarıp muhtara gösterir fakat muhtar mektubun geçerli olmadığını söyleyerek K.’yı gönderir.
Birkaç gün sonra muhtar, K.’ya haber gönderir. Köyün okulunda hizmetli kadrosu boştur ve eğer isterse nişanlısı ile orada çalışabileceklerdir. Bunu kabul eder ve Freida ile beraber okula yerleşir ve işe başlarlar. Fakat bir süre sonra işten ayrılırlar çünkü patronu onlara çok kötü davranmıştır.
Bir gün K. hanın kapısında Klamm’ın kızağını görür. Fakat her yerde aramasına rağmen Klamm’ı bulamaz. Ertesi gün ise K.’yı sorguya çağırırlar. Sorgu sırasında uyuyakalan K. aslında suçunun ne olduğunu, neden sorgulandığını bilmemektedir. Daha sonra hancının karısı onu yanına çağırır ve ona aslında yeryazımcı olmadığını söyler. K. ne diyeceğini bilememiştir.
Bu farklı hikayesinde Franz Kafka okuyucunun kafasını karıştırsa da, hikayenin sonunu çok iyi çözümlüyor