Modern toplum, mutluluğu, bireyselliği ve kişisel çıkarı büyük ölçüde vurgulamasına karşın, insana yaşamanın amacının (ya da eğer tanrı bilimsel bir terim kullanacak olursak, insanın kurtuluşunun) mutluluk olmayıp, çalışıp ödevini yerine getirmek ya da başarılı olmak olduğunu hissetmeyi öğretmiştir.
Para, ün ve güç, insanın isteklendiricileri ve erekleri haline gelmiştir. Oysa insan, eylemlerinin kişisel çıkarı açısından yararlı olduğu yanılsaması içinde yaşamakta, aslında kendi gerçek ben’inin çıkarlarından başka her şeye hizmet etmektedir. Ona göre, yaşamının ve yaşama sanatının dışında her şey önemlidir: Ve insan, kendisinin dışında, her şeyi savunmaktadır.
Kendini Savunan İnsan Özeti
Erich Fromm bu kitabı 1947 yılında yazmıştır ama kitabın çok daha önce yazılmış gibi hissettirmesi, ruhumuzda öyle olağanüstü bir etki yaratması şaşırtıcı değildir. Fromm da durumu şöyle açıklar:
“Aslında Ortaçağ’da yetiştiğimi söyleyebilirim, ki bununla olumsuz bir şeyden ziyade, çok olumlu bir şeyi kastediyorum.”
“Benim dünyayı algılayışım günümüzden önce yaşamış bir insana aitti. Talmud’u incelemem, İncil’i çok fazla okumam ve burjuva dünyasından önceki bir dünyada yaşamış olan atalarımla ilgili pek çok hikaye dinlemem bu tavrı güçlendirdi.”
Fromm’un böyle yetişmesi, dünyayı böyle görmesi bizler için büyük bir şans diyebiliriz. Distopya eserlerinde geçer, “Ya kitaplar olmasa? Ya İnternet olmasa gelecekte insanlar ne yapar?” Peki ya Erich Fromm gibi dünyayı görenler, insan ruhunu anlayanlar olmasa bizler ne yapardık?
Kitabın içeriğine kısaca bakmak gerekirse, “İnsancı Ahlak Felsefesi Üzerine”… Fromm yine herkesin okuyabileceği, hatta okuması gereken, özellikle kendini bulmaya çalışan genç neslin mutlaka okuması gereken bir esere imza atmış.
Yazara göre, insanı anlamak, onu sanki kendimiz bir Tanrı ya da ondan çok üstün bir yeri olan bir savcı gibi suçlamamak anlamına gelir. Çünkü, “iyi” ve “kötü” ne düzenek seldir ne de önceden yazgı lanmıştır.
Ahlak felsefesi alanında seçme ve karar, insana; onun kendisini, yaşamını ve mutluluğunu önemle ele almasına; kendisinin ve toplumunun ahlaksal sorunlarıyla yüz yüze gelebilmek yiğitliğini gösterip kendisini savunabilmesine dayanmaktadır.
Bireyler eylemlerinin çıkarları adına yararlı olduğu düşüncesiyle hayatına devam ederken, gerçek beni dışında çoğu şeye çaba gösterip kendine yoksun hale gelmesiyle karşı karşıya kalır. Buradan yola çıkarak kendimiz için yaşamamız gerektiği Fromm tarafından belli fikirlerle anlatılmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmayı yaparken de insanların yaşadığı ahlaksal problemlerin ayrımına giderek ahlaki yönelimini eserinde adım adım açıklamıştır. Bu ayrıma da otoriter ahlak ve insancıl ahlak olarak iki şekilde yansıtmıştır.