Beydeba tarafından kaleme alınan Kelile ve Dimme fabl tarzının ilk ve en önemli kitaplarından biridir. Kelile ve Dimne’deki hikayeler siyasetten erdeme birçok farklı konuyu ele almaktadır.
Adını, doğrunun ve dürüstlüğün sembolü “Kelile” ile yanlışın ve yalanın sembolü “Dimne” adılı iki kahramanından alan eser Sanskritçe yazılmış, önce Pehleviceye ardından Arapçaya ve daha sonra da Farsçaya çevrilmiştir. Batı dillerine olan tercümeleri de olan bu eserin, edebi otoritelerce Ezop ve LaFontaine fabllarına ilham kaynağı olduğu kabul edilmektedir.
İyilikseverlik, dürüstlük, adalet, bilgili olmanın yararları gibi konuların teşvik edildiği; kötülük, zulüm, adaletsizlik ve cahillikten uzak durmanın öneminin vurgulandığı Kelile ve Dimne, doğu klasiklerinin temel eserlerinden birisidir.
Hint hükümdarı Debşelim’in isteği üzerine Beydeba tarafından M.ö. III. Yüzyılda yazılan bu alegorik eser, yüz yıllar sonra türünün örneği olmuş ve bu tarzda birçok eser kaleme alınmıştır. Görünüşte eğlenceli, gerçekte ise ders verici ve düşündürücü bir eser olan Kelile ve Dimne’deki masallar, her yaş ve seviyeye hitap edici bir özelliğe sahiptir.
Hind filozofu Beydeba’nın dünyaca meşhur
Kelile ve Dimne adlı hikmetli eserini zaman zaman karıştırırım. Eser Sanskritçe olarak yazılmış ve pek çok dile çevrilmiştir.
Evvel zamanda bir baba yaşlanınca üç oğlunu karşısına almış ve onlara şu öğütte bulunmuş: “Oğullarım!” demiş. “Âdemoğlu dünyada üç şeyin peşinden koşar:
Geçim, mevki ve ahiret hazırlığı… İşte bu üç şeyi elde etmek için dört yol vardır: Birincisi parayı en güzel yoldan kazanmak, ikincisi kazanılan şeyi güzelce korumak, üçüncüsü onu meyvelendirmek, dördüncüsü ise onu yaşamaya yarayacak, akrabayı ve arkadaşları sevindirecek biçimde harcamak ve böyle kazanılan şeyden ahirette de faydalanmak…”
İşte Beydeba’nın şu ibretli sözlerini okuyanlarımız bu satırları bir yerlere kaydetsinler, hatta nakışlayıp süsleyip duvarlarına assınlar. Bakın, hiç eskimemiş, asırlardır ayakta duruyor ve tazeliğini koruyor. Sevinç Çokum