Elinizdeki kitap, sanat hakkında daha önce yapılmış çalışmalardan uzaklaşma yönünde bir çabadır ve bu çaba da görsel algıyı bilişsel bir faaliyet olarak ele alan daha geniş kapsamlı bir ilgiye dayanmaktadır.
Psikoloji, felsefe, sanatlar ve bi\imin birçok alanına balıklama dalmaksızın, böyle geniş çaplı bir sorunu ele almanın yolu yoktu. Bir değerlendirmeye ihtiyaç vardı; ideal olarak bütün bu bilgi alanlarında profesyonel bir yetkinlik gerektiren sorgulayıcı, şüpheci bir yüzleşmeye ihtiyaç vardı.
On sekizinci yüzyıl felsefesini aisthesis’ten estetiğe, genel olarak duyusal deneyimden özel olarak sanatlara taşıyan tarihsel gelişmeleri tersine çevirdiğim söylenebilir.
Bir klasik olan bu eseri farklı kılan, algı psikolojisinin temel bazı bulgularını da kullanarak yerleşik bir dogmaya karşı çıkmış olmasıdır: Bu dogmaya göre gözümüz sadece bir duyu organıdır ve görme duyumuz ile bütün yaptığımız, daha sonra bunları işleyecek, değerlendirecek, bunlar üzerine düşünecek olan beynimiz için görüntü verileri toplamaktır.
Hem gündelik yaklaşımlarımıza hem de bütün bir bilim ve felsefe tarihine damgasını vurmuş olan bu mekanik modelde, duyularla düşünce birbirinden ayrılır, hatta karşı karşıya getirilir: Akıl tarafından işlenmedikçe duyular yanıltıcıdır, güvenilmezdir.
Arnheim’ın tezi bu modelin güdüklüğünü sergiliyor; düşünmenin daha ilk anda görme ile birlikte oluştuğunu, düşünmenin yapısal olarak neredeyse resimsel diyebileceğimiz ölçüde görme duyumuza bağlı olduğunu, insanın bütün sanatsal ve bilimsel faaliyetlerinde problem çözme anlamındaki gerçek düşünme’nin her zaman uzamın görsel algılanışı üzerinden yürüdüğünü savunuyor.
Çocuk resimlerinden bilim tarihindeki kâinat tasavvurlarına kadar uzanan farklı faaliyet alanlarından taşıdığı örneklerle, nasıl algıladığımızı, düşüncelerimizin duyu ve algılarımıza bağlı olarak nasıl biçimlendiğini anlatan Arnheim, görme duyusu ile düşünme arasında kurulmuş sahte ikilikten kurtulmanın bilim ve sanatlarda verimli açılımlar getireceğine işaret ediyor.
Eğitimde görselliğin önemini anlamaktan hayli uzak görünen bizimkisi gibi bir kültürde bu anlatılanların bir önemi olabilir mi? Cevap, önümüzde.